علت خستگی ناشی از کووید طولانی چیست

تهران – ایرنا – میلیون ها نفر پس از ابتلا به ویروس کرونا همچنان از خستگی، مشکلات شناختی و سایر علایم طولانی مدت این بیماری رنج می برند.

به گزارش روز شنبه گروه علم و آموزش ایرنا از روزنامه نیویوزک تایمز، دلایل دقیق این بیماری که کووید طولانی نامیده می شود، شناخته شده نیست، اما تحقیقات جدید سرنخ هایی ارائه می دهد که عوارضی را که این بیماری بر بدن وارد می کند و اینکه چرا می تواند اینقدر ناتوان کننده باشد، توضیح می دهد.

تشخیص کووید طولانی

بیماران مبتلا به نوع شدید کووید۱۹ ممکن است در بیمارستان بستری شوند یا به استفاده از دستگاه‌های کمک تنفسی نیاز پیدا کنند تا علایم آنها برطرف شود. آسیب وارده به بدن بر اثر ابتلا به کووید شدید – ذات الریه، اکسیژن کم، التهاب – معمولاً در آزمایش‌های معمول تشخیصی نشان داده می‌شود.

اما کووید طولانی متفاوت است: کووید طولانی یک بیماری مزمن با طیف گسترده ای از علایم است که بسیاری از آنها با استفاده از تست های آزمایشگاهی معمولی قابل توضیح نیستند.

مشکلات در تشخیص این بیماری باعث شده است که برخی از پزشکان، بیماران مبتلا به کووید طولانی را مرخص کنند یا علایم آنها را به عنوان ابتلا به «بیماری روان تنی» تشخیص دهند. بیماری روان تنی یا سایکوسوماتیک (Psychosomatic) دسته ای از بیماری ها است که در اثر سرکوب فشارهای روانی تنش و استرس مزمن در بدن ایجاد می شود.

اما محققانی که بیماران مبتلا به کووید طولانی را عمیق تر بررسی کرده اند، متوجه اختلال عملکردی قابل مشاهده ای در سراسر بدن آنها شده‌اند.

مطالعات تخمین می‌زنند احتمالا ۱۰ تا ۳۰ درصد افرادی که به ویروس کرونا مبتلا می‌شوند ممکن است علایم طولانی‌مدت داشته باشند. هنوز مشخص نیست؛ چرا برخی افراد به کووید طولانی مبتلا می شوند، اما به نظر می رسد چهار عامل که عبارتند از سطوح بالای RNA ویروسی در اوایل عفونت؛ وجود آنتی بادی های خاص؛ فعال شدن مجدد ویروس اپشتین بار(از خانواده ویروس هرپس انسانی) و ابتلا به دیابت نوع ۲، خطر  ابتلا به کووید طولانی را افزایش می دهند.

سیستم ایمنی بدن

به نظر می رسد سیستم ایمنی بدن بیماران مبتلا به کووید طولانی در مقایسه با بیمارانی که بطور کامل بهبود یافته اند، مختل شده است. بسیاری از محققان بر این باورند که بروز اختلال مزمن در سیستم ایمنی بدن پس از آلودگی به عفونت ویروس کرونا ممکن است موجب ایجاد زنجیره ای از علایم در بدن شود.

یک احتمال این است که بدن هنوز در حال مبارزه با بقایای ویروس کرونا است. محققان دریافتند که این ویروس در طول یک عفونت اولیه به طور گسترده پخش می‌شود و مواد ژنتیکی ویروسی می‌تواند ماه‌ها در بافت‌های بدن – در روده‌ها، غدد لنفاوی و جاهای دیگر – جایگیر شود.

محققان در مطالعاتی که اکنون در حال انجام هستند، تلاش دارند مشخص کنند که آیا این مخازن ویروسی باعث ایجاد التهاب در بافت های اطراف می شود که به مه مغزی، مشکلات گوارشی و سایر علایم منجر می شود.

آنها همچنین شواهدی یافته‌اند که نشان می‌دهد کووید۱۹ ممکن است یک واکنش خودایمنی پایدار و مضر ایجاد کند. محققان در این مطالعات سطوح بالایی از اتوآنتی بادی‌ها را در خون بهبودیافتگان کرونا کشف کردند که چند ماه پس از عفونت اولیه به اشتباه به بافت‌های خود بیمار حمله می‌کنند.

احتمال سوم این است که عفونت اولیه ویروسی احتمالاً با فعال کردن مجدد سایر ویروس‌ها در بدن بیمار که معمولاً غیرفعال هستند، موجب بروز التهاب مزمن می شود. یک مطالعه نشان داد فعال شدن مجدد ویروس «اپشتین بار» که بیشتر افراد را در سنین جوانی مبتلا می کند، ممکن است به پیش بینی اینکه آیا یک فرد به کووید طولانی مبتلا می شود یا خیر کمک کند.

البته محققان توضیح دادند که بیماران مبتلا به کووید طولانی علایم متفاوتی دارند که این تفاوت علایم ناشی از بروز مشکلات ایمنی متفاوت است. دکتر «آکیکو ایوازاکی»، ایمونولوژیست در «دانشگاه ییل»، گفت که شناسایی مشکلاتی که در بیماری هر بیمار نقش اساسی دارند، برای هدایت درمان بسیار حائز اهمیت است.

ایوازاکی گفت: برای مثال، یک بیمار دارای اتوآنتی بادی ممکن است از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی بهره مند شود، در حالی که بیمار دارای مخزن ویروسی کووید باید داروهای ضد ویروس دریافت کند. بطور کلی بسته به نوع بیماری هر فرد، درمان کاملاً متفاوت خواهد بود.

دستگاه گردش خون

بسیاری از بیماران مبتلا به کووید طولانی، مدت ها پس از عفونت اولیه خود در فعالیت های بدنی مشکل دارند و درصورت انجام فعالیت های ورزشی، دوباره علایم کووید را تجربه می کنند. مطالعات اولیه نشان می دهد اختلال در عملکرد سیستم گردش خون ممکن است جریان اکسیژن را به عضلات و سایر بافت های بدن مختل کند که این موضوع ظرفیت هوازی بدن را محدود کرده و باعث خستگی شدید می شود.

در یک مطالعه، بیماران مبتلا به علایم کووید طولانی، واکنش های غیرمنتظره ای به دوچرخه سواری داشتند. این افراد باوجود داشتن قلب و ریه های ظاهراً طبیعی، عضلات آنها تنها قادر به استخراج بخشی از مقدار طبیعی اکسیژن از رگ های خونی کوچک در حین رکاب زدن بود که به طور قابل توجهی ظرفیت تمرینی آنها را کاهش می داد.

یک عامل احتمالی این است که التهاب مزمن ممکن است به رشته‌های عصبی که به کنترل گردش خون کمک می‌کند، آسیب برساند که این وضعیت «نوروپاتی فیبر کوچک» نامیده می‌شود. فیبرهای آسیب دیده که در بیوپسی‌های پوستی (نمونه گیری های پوستی ) دیده می‌شود، با «دیساآتونومی»( نقص عملکردهای خودکار مانند ضربان قلب، تنفس و هضم) که در بیماران مبتلا به کووید طولانی‌ بسیار شایع است، مرتبط هستند. 

دکتر «دیوید سیستروم»، فیزیولوژیست ورزشی در بیمارستان زنان و بریگهام که به انجام این مطالعه دوچرخه کمک کرد، گفت: این یافته ها نشان می دهد افراد مبتلا به کووید طولانی از مشکلات سیستمیک جسمی رنج می برند.

محققان آفریقای جنوبی نیز مشکل دیگری در گردش خون بیماران مبتلا به کووید طولانی پیدا کردند که لخته های خونی میکروسکوپی نامیده می شود. لخته های خونی میکروسکوپی، لخته‌های کوچکی هستند که در طول عفونت اولیه کووید ایجاد و معمولاً به طور طبیعی تجزیه می‌شوند، اما ممکن است در بیماران مبتلا به کووید طولانی باقی بمانند. این لخته‌ها می‌توانند مویرگ‌های کوچک که اکسیژن را به بافت‌های سراسر بدن حمل می‌کنند، مسدود کنند.

مواد التهابی به نام سیتوکین‌ها که اغلب در بیماران مبتلا به کووید طولانی افزایش می‌یابد، نیز ممکن است به میتوکندری‌هایی که به سلول‌های بدن انرژی می‌دهند آسیب بزنند و آنها را کمتر قادر به استفاده از اکسیژن کنند. دیواره های رگ های خونی نیز ممکن است ملتهب شوند و جذب اکسیژن را محدود کنند.

علت هر چه باشد، سطوح پایین اکسیژن ممکن است به بروز خستگی شدید که از  شایع ترین علایم کووید طولانی است، کمک کند. محققانی که بیماران مبتلا به «سندرم خستگی مزمن» (که همچنین به عنوان ME/CFS شناخته می‌شود) را که ویژگی‌های مشترک زیادی با کووید طولانی دارد، بررسی می کردند به الگوی مشابهی دست یافتند. آنها متوجه شدند که کمبود اکسیژن ناشی از مشکلات گردش خون، فشار زیادی بر متابولیسم بدن وارد می‌کند و باعث می‌شود انجام فعالیت‌های ساده همانند انجام تمرین های ورزشی دشوار به نظر برسند.

مغز

حتی افراد مبتلا به موارد خفیف کووید می‌توانند اختلالات شناختی پایداری از جمله کاهش توجه، حافظه و کلمه‌یابی را تجربه کنند. به گفته «آویندرا ناث»، مدیر بالینی موسسه ملی اختلالات عصبی و سکته، مشکلات طولانی مدت عصبی ناشی از کووید «یک بحران بزرگ سلامت عمومی » است.

محققان طیف گسترده ای از اختلالات را در مغز بیماران مبتلا به کووید طولانی مدت پیدا کردند. اگرچه مشخص نیست که هر چند وقت یک‌بار کووید به طور مستقیم به مغز نفوذ می‌کند، اما به نظر می‌رسد حتی عفونت‌های خفیف نیز باعث التهاب مغزی قابل توجهی می‌شوند. 

عفونت ها ممکن است باعث فعال شدن بیش از حد سلول های ایمنی به نام «میکروگلیا» شوند، به گونه ای که به نظر می رسد مشابه فرآیندی باشد که می تواند به بروز مشکلات شناختی در پیری و برخی بیماری های عصبی کمک کند.

یک گروه تحقیقاتی دیگر دریافتند که کووید طولانی مدت می تواند میزان اکسیژنی را که به مغز می رسد به میزان قابل توجهی کاهش دهد، یافته ای که در بیماران مبتلا به بیماری مشابه، سندرم خستگی مزمن نیز دیده شده است.

ریه ها

تنگی نفس یکی از علایم شایع کووید طولانی است، اما آزمایش‌های رایج ریه از جمله عکس‌برداری با اشعه ایکس از قفسه سینه، سی تی اسکن و تست‌های عملکردی نشان می دهد که پس از بهبودی از کرونا ریه ها اغلب به حالت عادی برمی‌گردند.

گروهی از محققان انگلیسی با استفاده از اسکن‌های تخصصی MRI، شواهد اولیه‌ای از آسیب ریه را در گروه کوچکی از بیماران مبتلا به کووید طولانی که هرگز در بیمارستان بستری نشده بودند، پیدا کردند. اسکن های دقیق از عملکرد ریه آنها نشان داد که اکثر بیماران اکسیژن را با کارایی کمتری نسبت به افراد سالم دریافت می کنند، حتی اگر ساختار ریه های آنها طبیعی به نظر برسد.

محققان هشدار دادند که برای تایید این یافته ها به گروه بزرگتری از بیماران نیاز است. اگر نتایج پابرجا باشند، توضیحات احتمالی برای تنگی نفس مشاهده شده شامل ریز لخته ها در بافت های ریه یا ضخیم شدن سد خونی هوا است که جذب اکسیژن را در ریه ها تنظیم می کند.

نقل مطالب با ذکر منبع بلامانع است